2010-08-11

Niño Becerra, (o profeta da desesperanza económica e guru dos pesimistas): "Á crise non a seguirá unha época de esplendor, senón de case pobreza"

"Hoxe e agora a única opción operativa para capear o megatemporal que está chegando é ir e menos, optimizar, recortar, reducir, facer todo máis pequeno, diminuír; calquera outro camiño, e, evidentemente a outra opción exposta (estimular a economía sen facer caso do déficit, como en EEUU), supón profundar no problema", sinala Santiago Niño Becerra, catedrático de estrutura económica da Universidade Ramón Llull.

A primeira opción, a adoptada por EEUU, que busca crecemento custe o que custe, "supón arranxar-algo-que-non-vai; é solucionadora, por iso foi o camiño para remontar a situación de total postración na que se achaba a economía mundial na Gran Depresión: ao aumentar tan considerablemente a produtividade nos anos 20, ou se incrementaba o crecemento potencial do sistema ou se chegaría a unha situación de subutilización permanente", relata Niño Becerra no blog A Carta da Bolsa.

Así, por aquel entón puxéronse en marcha todos os recursos dos que se dispuña, apoiándose na hipótese de que as materias primas eran ilimitadas, o que unido ao modelo de protección social que se implantou, fixo que a economía crecese a gallarón. Por iso, moitos hoxe propón unha solución parecida, inxectando fondos no sistema e estimulando a produción mediante a optimización do factor traballo infrautilizado.

Con todo, Niño Becerra considera que neste momento unha solución así é inviable por tres motivos fundamentais.

En primeiro lugar, "o campo do crecemento, a diferenza de entón, non é hoxe virxe: a capacidade de endebedamento dos participantes, de todos os participantes: familias, Estados, compañías, entidades financeiras, municipios, institucións, áchase esgotada, logo é imposible continuar polo mesmo camiño que ata agora se seguiu".

Ademais, "a capacidade de xeración de novos créditos está practicamente esgotada, do mesmo xeito que o está a capacidade de percepción de créditos novos: de entrada non quedan activos bos, alcanzables e accesibles para apoiar máis créditos, de saída as posibilidades de devolución das débedas xa asumidas é baixa".

E para rematar, pero non menos importante, ao contrario do que sucedía nos anos 50 "hoxe coñecemos moi ben que a cantidade de commodities dispoñible é finita e as posibilidades de obter recursos a baixo custo é practicamente nula".

En suma, optar por este camiño supón utilizar as mesmas ferramentas que provocaron a crise, aínda que abandonalo supoña asumir entre outras cousas que non se vai a volver ao pleno emprego, segundo o catedrático.

A segunda opción posible, é en realidade a única viable, desde o punto de vista de Niño Becerra: administrar o escaso, reducir o gasto mediante a produtividade e tratar de optimizar o que se ten.

Segundo o catedrático, isto serviría de colchón para a preparación da estrutura dun novo sistema do mesmo xeito que o foron os cambios habidos entre 1760 e 1780. Que quere isto dicir?, pois que tras esta crise que agora comeza e a diferenza da Gran Depresión penso que non seguirá unha época de esplendor, senón de contención no gasto, case de pobreza pode dicirse pensando en termos actuais".

Así as cousas, Niño Becerra pensa que é momento de apertarse o cinto e que se sairá desta crise como se saíu doutras, e que se fará mediante importantes avances en campos como a biotecnoloxía, pero "xamais as cousas volverán ser como foron; nunca volven ser igual tras un cambio, xa, o que sucede é que agora vimos dun soño, un soño precioso pero que ao final resultou moi caro".


2010-08-01

Análise sobre a crise do sistema financeiro. En marcha un dos maiores procesos de privatización

Retomamos o noso blog reproducindo unha lúcida análise asinada no xornal GARA por Isidro Esnaola, sobre o proceso que vai levando inexorablemente a privatización das caixas de aforro e a perda do carácter aingular destas institucións...

Durante estes últimos tres meses o Goberno de Rodríguez Zapatero deu os pasos necesarios para que o proceso de privatización das caixas de aforros póidase desenvolver sen oposición social; para iso modificou
leis e utilizou todas as oportunidades que se lle presentaron co obxectivo de socavar a súa imaxe.
Din algúns filósofos que a Realidade non é algo obxectivo e indepen
dente que está fóra de nós, senón que é unha construción humana que nós mesmos imos armando aos poucos coas nosas ideas e os nosos actos. E, visto o que están facendo coas caixas, paréceme que non vai quedar máis remedio que darlles a razón.

O venres da semana pasada fixéronse públicos os resultados dos famosos «Test de tensión» que se fixeron a bancos e caixas d
a Unión Europea. Con ese nome parece que son unhas probas moi complexas, pero en realidade o que fixeron foi coller o balance dos bancos -os seus investimentos e préstamos- e aplicarlles varias hipóteses. Con cada unha desas hipóteses fixeron uns sinxelos cálculos para ver que pasaría cos investimentos e os préstamos dos bancos e caixas nunha situación económica complicada. E iso é todo.
Para facerse unha idea do rigor destes test, uns apuntes. A garantía final que ofrece un banco ou caixa dependerá do capital propio co que conta para responder ante posibles perdas. Pois ben, no canto de tomar como referencia o capital propio, é dicir, o que puxeron os investidores ao crear o banco máis as reservas que s
e van formando cos beneficios que non se reparten, incluíron neste apartado as participacións preferentes, que son uns préstamos especiais, pero préstamos ao cabo, ou sexa, diñeiro que non é do banco ou caixa e que, se hai perdas, alguén reclamará. Así pois, é bastante discutible o que mediron en realidade. Bo comezo.
En canto aos riscos, pois tres cuartos do mesmo. A débeda dos estados -a débeda soberana- que teñen bancos e caixas valorábase peor se estaba no apartado «carteira de negociación», é dicir, para ser vendida a curto prazo, que se estaba no apartado «carteira bancaria», ou sexa, con intención de mantela e cobrar os int
ereses ao final. Sabido isto, os bancos colocaron case toda a débeda soberana no apartado «carteira bancaria» e a correr. Total, que máis dá apuntalo nunha conta ou noutra; se logo parécelles máis rendible, venderana e punto.

Outra hipótese discutible é a dos créditos hipotecarios. No peor dos escenarios supuxeron que o 80% dos créditos hipotecarios devolveranse. Parece unha previsión un pouco optimista. Ademais, como apuntaba un dos directores de Banca Cívica, non é o mesmo un crédito hipotecario d
unha vivenda habitual que dunha segunda vivenda na costa mediterránea ou no Pirineo, un local no centro de Iruñea ou un solar en segunda liña de praia. E é que o esforzo para pagar a vivenda habitual sempre será maior que o esforzo para pagar un capricho para irse de vacacións e, polo tanto, máis difícil será que non se devolva o crédito da vivenda habitual. Da mesma xeito, se ao final o crédito non se devolve e o banco queda co local ou o terrenito, non vale o mesmo un local no centro de Iruñea que un terreo en segunda ou terceira liña de praia no que nin sequera se poden plantar tomates pola sombra que dan as torres construídas practicamente sobre a area.
Con estes orzamentos fixeron o exame e todo o mundo quedouse tranquilo co resultado: só han cateado un banco grego, un banco alemán e unhas
cantas caixas españolas. Se cadra é que os investidores internacionais pensaban que a situación era moito peor. ¡Quen sabe! De todos os xeitos, o que chama a atención é que o Goberno español metese a case todas as caixas na análise, incluídas aquelas que recibiron axudas estatais por medio do FROB e que, polo tanto, supúñase que tiñan problemas. Posiblemente, o Goberno de Rodríguez Zapatero buscaba a imaxe que quedou desta proba: que os bancos están ben e que as caixas de aforros son un desastre. E é que, para que un proceso de privatización funcione sen grandes conflitos sociais, a primeira idea que hai que difundir é que o público é unha ruína mentres que o privado é o paradigma da eficiencia. Non queda máis remedio que recoñecer que conseguiron coar esa idea aproveitando a proba de marras.

Ademais de difundir esa idea, o Executivo español preparou ao mesmo tempo o camiño para que a privatización poida levar a cabo. A semana pasada o Congreso dos Deputados convalidó o Real Decreto-Lei 11/2010 do 9 de xullo que modifica o funcionamento das caixas de aforros. Nel ábrese unha vía para que as caixas póidanse converter nun banco, o que pode facerse en dous pasos ou nun, a conveniencia dos xestores
e os políticos implicados.

Primeiro paso. A partir de agora as caixas poden emitir cotas participativas con dereitos políticos, é dicir, accións ata un 50% do valor da caixa. En consecuencia, o poder dos actuais órganos destas entidades diminuirá na mesma proporción na que se emitan accións. Segundo din, isto permitirá ás caixas captar capital nos mercados internacionais. Parece que aínda non quedou claro como llas gastan
os mercados internacionais, pero é que, ademais, para que necesitan tanto capital as caixas? Para comprar Google? O Samsung? Para atender as necesidades de crédito dos traballadores e traballadoras, dos autónomos e das pequenas empresas do noso pequeno país cos nosos ahorrillos bástalles e sóbralles. Sobroulles tanto ata agora que ata se permitiron o luxo de especular por aí. Aí temos a Kutxa co Banco Madrid; a BBK, que tamén anda sobrada, agora adxudicáronlle o marrón de CajaSur para que a sanee. Tanto capital para que? Para arranxar os problemas dos demais?

Segundo paso. Se isto non é suficiente, ou directamente sen emitir antes accións, as caixas poden crear un banco e vendelo, quedándose elas cunha parte das accións e a obra social. Deste xeito, as caixas transform
aríanse nunha fundación que mantería a obra social cos dividendos que dean as accións do novo banco vendido ao capital. Marabillosa solución que permite ao capital quedar coa outra metade do negocio financeiro que a día de hoxe controlan as caixas. Xa dixo Alfredo Sáenz, do Santander, que o van a «mirar en serio».

No citado Real Decreto-Lei hai algunhas cousas máis, pero sobre todo unha chama a atención: prohibe aos cargos públicos electos formar parte dos órganos de goberno das caixas. Do que se trata, polo visto, é de profesionalizar a xestión. Segunda idea que hai que inculcar á poboación para que a privatización vaia como unha seda: as caixas son un desastre porque non están dirixidas por profesionais das finanzas. Se se privatizan, os profesionais xa se encargarán de sacar o máximo rendemento. Este punto concentra toda a hipocrisía da clase política. En primeiro lugar, porque as caixas contrólanas os partidos políticos a través dos concellos, deputacións e un sistema electoral escuro e antidemocrático. E seguirano facendo, estean os cargos electos nos órganos de goberno ou estean os seus homes de palla. Non hai máis que ver o balbordo que teñen montado na Vital a conta da presidencia. E en segundo lugar, as caixas están dirixidas por profesionais das finanzas. O que realmente ocorre é que os partidos políticos usáronas para os seus propios fins pasando por encima de calquera criterio financeiro ou de procura do ben común. O sector público foi utilizado polos partidos políticos para formar aos seus cadros, para pagar favores, como cemiterio dos seus dinosauros e para calquera cousa menos como servizo público. Diso o PSOE sabe moito. E seguirano facendo, nas caixas, nas fundacións ou nos novos bancos.

O pastel é suculento. Algúns valoran o valor do que se pretende privatizar en 100.000 millóns de euros no Estado español, algo así como o 10% da riqueza. E xa están todos os implicados -deputacións, concellos, directivos das caixas...-, todos, afiando os dentes para ver quen queda coa parte máis suculenta dese pastel.

Xa bosquexaron o plan para privatizar as caixas e, o que é máis importante, tamén crearon a Realidade para presentar esa privatización como inevitable: as caixas son un desastre sen xestión profesional. Destes temas xa se publicou algo fai tres meses (GARA 11/04/2010) e nestas cousas doe moito acertar. Tampouco era difícil, véselles vir como a un morlaco pola rúa Estafeta.

Aínda que abriron a porta, o resultado final dependerá da Realidade que as clases populares deste país, aquelas a cuxo servizo deberían estar as caixas, sexan capaces de construír, do proxecto que sexamos capaces de desenvolver.